Grzebiuszka ziemna (Pelobates fuscus) – zwana również huczkiem, jest jednym z pospolitszych płazów bezogoniastych występujących w Polsce, ale ze względu na skryty tryb życia może wydawać się rzadkim okazem. Nazwa „huczek” pochodzi od charakterystycznego, donośnego głosu, wydawanego podczas godów.
Wygląd:
Huczek ma krępą i dość niezgrabną sylwetke, która może przypominać ropuchę. W rzeczywistości jest bardzo zwinny. To dość niewielki płaz; samce potrafią dorastać do 5 cm, zaś samice do 8 cm długości. Na tylnych nogach ma silne modzele służące do kopania nor. Cechą charakterystyczną grzebiuszki jest pionowa źrenica, która potrafi się rozszerzać. Ubarwienie jest z reguły brązowe z jasniejszymi plamami.
Grzebiuszka ziemna, fot. K. Pira
Siedlisko:
Grzebiuszka preferuje głównie lekkie piaszczyste gleby, bory sosnowe, jak i otwarte siedliska, np. uprawy zbożowe. Jest to płaz typowo nizinny. Prowadzi lądowy tryb życia. Najlepiej jest go szukać nocą, ponieważ wychodzi wtedy na poszukiwanie pokarmu. Zimuje na lądzie w stałych norach, wykorzystuje także norki drobnych gryzoni.
Pożywienie:
Po zmierzchu grzebiuszka poluje na ślimaki, dżdżownice, owady, skorupiaki i pajęczaki. Nie pogardzi żadną zdobyczą.
Gody i rozród:
Ze snu zimowego budzi się w marcu. Swoje gody rozpoczyna dość wcześnie, bo już pod koniec marca lub na początku kwietnia, co jest uzależnione od opadów atmosferycznych. Gody odbywają się w nocy, pod powierzchnią wody. Kijanki grzebiuszki są bardzo duże i mogą osiągać rozmiary nawet do kilkunastu centymetrów. Przeobrażenie zachodzi w sierpniu, lecz są notowane przypadki zimowania kijanek w wodzie.
Zagrożenia:
Naturalnymi wrogami grzebiuszki są ptaki, w głównej mierze sowy, oraz drobne gatunki ssaków, np. jeże czy ryjowki. Kijanki są zjadane przez bociany i zaskrośnce. Największym wrogiem jest jednak człowiek, który niszczy miejsca rozrodu poprzez osuszanie zbiorników wodnych i fragmentację siedlisk.
Ochrona:
W Polsce jest to gatunek objęty ochroną ścisłą. Wpisany jest na Czerwoną Listę IUCN w kategorii LC (najmniejszej troski) oraz podlega Konwencji Berneńskiej (Zał. II) i Dyrektywie Siedliskowej UE (Zał. IV).
Czy wiesz że...?
Grzebiuszka ziemna jest zwana także żabą czosnkową. W razie niebezpieczenstwa oraz zagrożenia jej życia, wydziela substancję o zapachu czosnku, dzięki gruczołom, które są regularnie rozmieszczone po całym ciele.
Bibliografia:
- Berger L. 2000. Płazy i gady Polski. Klucz do oznaczania. PWN, Warszawa-Poznań.
- Herczek A., Gorczyca J. 1999. Płazy i gady Polski. Wydawnictwo Kubajak.
- Jakubowska-Gabara J., Markowski J. 2002. Bolimowski Park Krajobrazowy. Monografia przyrodnicza. Regionalne Centrum Edukacji Ekologicznej, Łódź.
- Juszczyk W. 1987a. Płazy i gady krajowe. Tom 2 PWN.
- Makomaska-Juchiewicz M., Baran P. (red.). 2012. Monitoring gatunków zwierząt. Przewodnik metodyczny. Część III. GIOŚ, Warszawa.
- Młynarski M. 1991. Płazy i gady Polski. WSiP.
- Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt
- https://www.ekologia.pl/srodowisko/przyroda/grzebiuszka-ziemna-zagrzebana-wygrzebana,21871.html
Oprac. Jagoda Kowalska
