Przyroda rządzi się swoimi prawami. Zmiany, które się w niej dokonują uzależnione są od pór roku. Późna jesień, która trwa obecnie, zobowiązuje ludzi do pewnych działań związanych z pracami porządkowymi w naszych ogrodach i zabezpieczającymi rośliny.

Za nami już zbiory owoców i prace związane z pozyskiwaniem warzyw. Sezon na przetwory także już zakończony. Czeka nas jeszcze zagospodarowanie ostatnich liści, które spadły z drzew i krzewów. Liście można wykorzystać, jako składnik kompostu mieszanego, zawierającego wiele składników (połowa: substancje "zielone" np. liście, skoszona trawa, obierki z warzyw; druga połowa: substancje "brązowe" np. zdrewniałe gałęzie, korzenie, siano).
Grabiąc liście warto jednak pamiętać o drobnych mieszkańcach naszych ogrodów. Dobrze byłoby pozostawić niewielkie kopczyki liści, które mogą być wykorzystywane przez zwierzęta. W takim "domku" z liści i gałęzi mogą chować się niezliczone gatunki owadów, płazy, gady i niektóre ssaki. Niedawno, 10 listopada obchodziliśmy Dzień Jeża, który jest pospolitym mieszkańcem naszych ogrodów, parków i lasów. Jeże, są to zwierzęta szczególnie lubiane przez dzieci, które zawsze z zachwytem je obserwują.
Przed pierwszymi przymrozkami możemy dokonać siewu ozimego w ogródkowych grządkach. Należy około miesiąc wcześniej mieć przygotowane miejsce - zagrabiony teren, skopane grządki. Do siewu ozimego nadają się niektóre warzywa, takie jak: marchew, pietruszka, por lub koper. Po wysianiu na zagony należałoby narzucić jakieś materiały okrywowe, np. gałązki świerka, słomę lub korę, które dodatkowo zabezpieczą ziemię przed mrozem.

Niektóre sposoby zabezpieczania roślin przed mrozem:
• Ścinamy i usuwamy zamarłe i uschnięte części roślin jednorocznych i bylin. Usuwamy części roślin porażone chorobami oraz kwiatostany.
• Krzewy kwiatów, np. róż lub innych roślin przykrywamy na zimę kopczykami z ziemi lub wiór i trocin.
• Ściółkujemy przed zimą glebę wokół roślin wrażliwych na mróz. W tym celu używamy kory sosnowej, trocin, igliwie itp.
• Rośliny otulamy gałązkami, słomą lub agrowłókniną tworząc tzw. chochoły zabezpieczające przed silnymi mrozami i wichurami.
• Zabezpieczamy też przed mrozami posadzone w ogródkach cebule tulipanów, narcyzów, hiacyntów, lilii i innych kwiatów poprzez okrycie warstwą ściółki z liści, torfu, kory lub słomy.

Zima to trudny okres dla ptaków. Większość pozostających u nas w kraju na zimę skrzydlatych przyjaciół, chętnie zagląda do naszych ogrodów. W ogrodach gatunki krzewów, takie jak: berberys, cis, dereń, kruszyna, trzmielina, jarząb, ligustr to doskonała stołówka dla ptaków. Jeżeli jednak nie posiadamy ich w swoich ogrodach, to warto o tym pomyśleć i na wiosnę wsadzić kilka sadzonek pożytecznych dla ptaków krzewów.

Tekst i zdjęcia: Mateusz Starnowski