Goździki to piękne, kolorowe rośliny, które od lat goszczą w naszych ogrodach. Popularność jako rośliny ozdobne zyskały dzięki efektownym kwiatom o intensywnych kolorach, w odcieniach: różowych (od amarantu przez jasnoróżowy) oraz białych. Jednak ogrody to nie jedyne miejsca gdzie mozna je spotkać, występują przy drogach, na łakach, w lasach oraz na terenach podmokłych.

Wśród licznych przedstawicieli rodziny goździkowatych (Caryophyllaceae) występujących na terenie Bolimowskiego Parku Krajobrazowego, na szczególną uwagę zasługuje goździk pyszny (Dianthus superbus). Jego obecność stwierdzono w 5 stanowiskach, niestety zauważono też tendencję do spadku liczebności populacji.

Goździk pyszny znajduje się w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin, został zaliczony do kategorii V, czyli gatunków zagrożonych wyginięciem. Roślina ta mierzy 20-60 cm wysokości, jest byliną o rozgałęzionym, zdrewnialym kłączu. Posiada wzniesioną łodygę, która rozgałęzia się w górnej części. Liście są naprzeciwległe, wąskolancetowate, cienko zaostrzone o długości 3-8 cm. Kwiatostan goździka pysznego może być pojedyńczy, ale również zebrany w grono (5-12 kwiatów osadzonych pojedyńczo na szczycie rozgałęzień). Kielich nagi, zrosłodziałkowy. Kwiat tworzy 5 płatków (15-35 mm) w kolorze liliowym do jasnopurpurowego (w głębi rurki płatki są zielonkawe), do połowy pierzasto porozcinane na wiele wąskich segmentów. Goździk posiada słupek górny o 2 szyjkach, otacza go 10 pręcików. Owocem jest jednokomorowa, walcowata, wydłużona torebka, która posiada liczne nasiona o długości 2-3 mm.

Goździk pyszny zasiedla w rozproszeniu Europę i Azję. Roślina kwitnie od czerwca do września, występuje na wrzosowiskach, łąkach, torfowiskach, w miejscach trawiastych, a także na skałach. Preferuje gleby mokre, o zmiennej wiglotności, wapienne, ilaste, ubogie w azot, oraz torfowe o odczynie obojętnym.

Zagrożeniem gatunku jest postepująca sukcesja, odwodnenie terenu (melioracja, spadek wód gruntowych), a także ograniczenie i zaprzestanie użytkowania łąkowo-pasterskiego. Unikatowy wygląd rośliny jest powodem zrywania pędow kwitnących okazów, co dodatkowo szkodzi nielicznej populacji. Metodami ochronnymi są: przywracanie koszenia i wypasu łąk, budowa zastawek, zasypanie rowów odwadniających oraz hamowanie sukcesji (wycinanie podrostu drzew i krzewów). Ważną rolę odgrywa również edukacja i uświadomienie miejscowej ludności o znaczeniu tego gatunku dla przyrody.

Oprac. Marta Dziedzioch - wolontariusz w Oddziale Terenowym Bolimowskiego Parku Krajobrazowego

Bibliografia:

  1. Godet J. D., 1999, Rośliny zielne Europy rozpoznawanie gatunków, wyd. MULTICO Oficyna Wydawnicza, Warszawa.
  2. Lippert W., 2005, Kwiaty. Encyklopedia kieszonkowa, wyd. MUZA SA, Warszawa.
  3. Podhajska Z., Rivola M., 1992, Wielka Encyklopedia Roślin, wyd. Oficyna Wydawnicza "Delta W-Z", Warszawa.